Ο λύκος της στέπας - Έρμαν Έσσε

Ο Φρόυντ έλεγε πως ο πολιτισμός είναι πηγή δυστυχίας. Ο Έσσε αναρωτιέται γιατί. Η απάντησή του είναι ένα ανελέητο μαστίγωμα της αστικής κοινωνίας, καθώς αποδεικνύει ότι ο πολιτισμός της υποκρισίας, του ευνουχισμού, της εκμετάλλευσης και της χρυσωμένης επιφάνειας αλλοτριώνει τη βαθύτερη ουσία του ανθρώπου και σκοτώνει τη γνησιότητα των αισθημάτων του. Ο ήρωας πασχίζει απεγνωσμένα νά'ρθει σε επαφή με τη βαθύτερη φύση του. Προσπαθεί να την αναστήσει για να ξαναβρεί τη χαμένη αυτή γνησιότητα αισθημάτων. Το τίμημα όμως αυτής της εξέγερσης, αυτής της υπέρβασης του μέσου όρου, που σπάει κοινωνικούς συμβιβασμούς και στερεότυπα, είναι η καταδίκη του στην απομόνωση και την απόλυτη μοναξιά. Ένα συναρπαστικό και γοητευτικό μυθιστόρημα και, συνάμα,ένα κατηγορώ της αστικής τάξης.

Χθες τελείωσα τον "Λύκο της Στέπας" από Έρμαν Έσσε. Καταπληκτικό βιβλίο, γεμάτο συμβολισμούς, διαχρονικό όσο ποτέ. Πραγματεύεται τη σύγχυση της σύγχρονης ύπαρξης, την τυρρανία του εγκλωβισμένου ανθρώπου στη διττή φύση του, εγκλωβισμένου σε δύο ευατούς, σε δύο μισά, όπου το ένα μισό επιβεβαιώνει όσα το άλλο μισό αρνιέται.
Ένας συνεχής και θανάσιμος πόλεμος για όσα τον ελκύουν (μικροαστικός κόσμος) κι όμως απεχθάνεται.Παρουσιάζει την προσπάθεια αυτού του ανθρώπου να χτίσει έναν ακέραιο και αρμονικό εαυτό, ανεξάρτητο από τις μικροαστικές επιταγές της εποχής του, ξεχωριστό και διαφορετικό από τους υπόλοιπους ανθρώπους που περιφρονεί. Ανεξάρτητος, ελεύθερος, περήφανος για την μοναδικότητά του και δυνατός όμως, συνειδητοποιεί ότι έχει απομείνει ολομόναχος και πως η ελευθερία του ισούται με θάνατο. Ο ευατός του ήταν ο πιο θανάσιμος εχθρός του.
Οι άνθρωποι τον άκουσαν και τον άφησαν ολομόναχο.. Όμως δεν είναι ευτυχισμένος.. και πως θα μπορούσε να είναι? Είναι δυνατόν να μην πονάει η ψυχή όταν βρίσκεται σε αποκλεισμό?
... Θα μπορέσει ο ήρωας να βρει την χρυσή τομή? Θα καλύψει την ανάγκη "διάλυσης" της προσωπικότητάς του? Θα μπορέσει να μοιραστεί όνειρα, να νιώσει ποθητός, αγαπητός, ένα με όλους, μέρος του συνόλου που μισούσε?

Για άλλη μια φορά απόλαυσα τις αναφορές του Έσσε σε κλασικούς συνθέτες, τη χρήση "ερμαφρόδιτης" προσωπικότητας στο έργο του, και φυσικά τη αναζήτηση της ευτυχίας μέσα από την ολοκληρωση της προσωπικότητας.

"Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν κολυμπούν προτού μάθουν πως να το κάνουν". Δεν είναι έξυπνο; Φυσικά και δεν κολυμπούν! Έχουν φτιαχτεί για τη στεριά κι όχι για το νερό. Και, φυσικά, δε σκέφτονται. Είναι φτιαγμένοι για να ζουν και όχι για να σκέφτονται. Ναι, κι εκείνος που σκέφτεται, εκείνος που κάνει τη σκέψη σκοπό του, μπορεί να προχωρήσει πολύ σ'αυτή, αλλά έχει αντικαταστήσει τη στέρεη γη με το νερό και κάποια μέρα θα βρεθεί πνιγμένος.

Η σοβαρότητα, νεαρέ μου φίλε, είναι ένα ατύχημα, ένα σύμπτωμα του χρόνου. Συμβαίνει, μπορώ να σου πω εμπιστευτικά, όταν δίνει κανείς μεγάλη αξία στο χρόνο. Κι εγώ ο ίδιος είχα δώσει κάποτε μεγάλη αξία στο χρόνο. Γι'αυτό το λόγο επιθυμούσα να φτάσω τα εκατό. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν υπάρχει χρόνος. Η αιωνιότητα δεν είναι παρά μόνο μια στιγμή- αρκετή όμως για ένα αστείο. "Γκαίτε στο όνειρο του Χάρυ"

Όπως η τρέλα, από μια ψηλότερη σκοπιά, είναι η αρχή κάθε σοφίας, έτσι και η σχιζομανία είναι η αρχή κάθε τέχνης, η αυγή της φαντασίας.